Smoor djawa

Soms kan ik urenlang mijmeren. Overigens, even voor de duidelijkheid, dat is niet hetzelfde als piekeren. Mijmeren is leuk want het brengt je nog ‘ns ergens, zowel letterlijk als figuurlijk. Af en toe mijmer ik listige oplossingen voor huis-, tuin- en keukenissues tevoorschijn. Zoals bijvoorbeeld het irritante verschijnsel dat wanneer ik de kabels los haal van onze media player ze onmiddellijk, door de zwaartekracht, naar achteren schieten en op de grond achter de televisie verdwijnen.  Een sateprikker die ik gedeeltelijk klem heb gezet onder de tv, voorkomt dat gesukkel: voortaan schuif ik de kabels onder ’t stokje en dan kunnen ze geen kant meer op.

Sateprikkertje gedegradeerd tot kabelklemmetje.

Maar ook kom ik, in gedachten dan, op plaatsen waar ik eigenlijk niet zou kunnen zijn. Dat klinkt misschien alsof ik aan de paddestoelen zit, maar het is echt niks anders dan grenzeloze fantasie die tijdens een mijmering met mij aan de haal gaat. Zo was ik gisteravond laat – Lientje en Maxje lagen al in de slaapkamer om het hardst te snurken – ineens in Twello in het huis van mijn oma. Mijn ouders waren er ook en het vreemde was, mijn vader was nog een broekie, zijn kapsel nog coupe Marine, en mijn moeder een bloempje van nog geen 20. (En wat een debiele jurk had ze aan.) Ik zat op bed in een hoek van de woonkamer (ja, er stond permanent een bed in de woonkamer) maar mijn aanwezigheid werd niet opgemerkt.

Ik hoor mijn oma praten in haar typische mengelmoes van Javaans, Maleis en Nederlands. Zij is nieuwsgierig naar wat mijn moeder zoal kookt.
“Soep. Aardappels. Groente.”
“Beras?” vraagt oma en mijn moeder kijkt vragend naar haar vriendje.
“Rijst?” zegt oma snel.
“O, nee, maar wij eten wel eens rijstepap als toetje!”
Mijn moeder krijgt even een glimlach van oma, die glimlach ziet er niet echt vrolijk uit, meer alsof ze ergens pijn heeft. “En plees?” vraagt ze verder.
Het blijft stil en ik zie twee blauwe ogen alsmaar groter worden.
“Vlees,” verduidelijkt mijn vader.
“Vlees,” herhaalt mijn moeder, “ja, gehakt, kip, sudderlappen…”
Hier moet oma even over nadenken, ze kijkt naar haar zoon: “Apa sud-der, Arie?”
Mijn vader legt het uit, hij vertelt over rundvlees en smoren en zo.
Enthousiast geworden, want smoor is okee, vraagt ze in haar onnavolgbare brabbeltaal of Arie weet hoe mijn moeder dat klaarmaakt. Nou, dat weet hij wel, ongeveer. Arie vertelt haar over uienringen en knoflook en zout en peper en laurierblaadjes en nootmuskaat.
Oma buigt ietsje voorover en prikt een vinger in zijn linkerbeen. Of mijn moeder voor hem dan niet een speciale versie maakt. Met ketjap, prik, met sambal, prik, met salam, en vooral, prik, met rijst!
Arie kijkt een beetje sip en schudt zijn hoofd: “Tidak, bu.”
Met een diepe zucht laat oma zich achterover vallen in haar luie leunstoel. Zij kijkt beurtelings naar mijn vader en mijn moeder en dan naar het plafond.”Adoeh, tidak bisaaaaaaaa,” klaagt ze zachtjes.

Ik ben nog een poosje op dat bed blijven zitten en heb gezien hoe oma en aanstaande schoondochter richting slager vertrokken, sud-derlappen kopen. En de rest van die middag stond mijn moeder in de keuken want kookles van oma.

Goed, wij ook koken. Lekkere smoor djawa van daging sapi. Wat hebben wij nodig?

Voorbereiding vlees:
ca 500 gram sucadelappen, in hapklare stukjes/blokjes gesneden
halve theelepel assem
1 eetlepel ketjap manis

Boemboe:
4 kleine sjalotjes *
2 teentjes knoflook *
halve theelepel kaneel *
1 theelepel zout *
beetje versgemalen peper *
halve theelepel laos *
kwart theelepel kruidnagel *
1 theelepel nootmuskaat *
2 kemirinoten, geroosterd *
1 theelepel sambal oelek *

Overige ingrediënten:
3 eetlepels ketjap manis
1 kleine ui, in kwart ringen gesneden
1 spriet sereh
2 blaadjes salam
2 eetlepels gezeefde tomaten
1 grote tomaat, in (niet al te kleine) stukjes gesneden
2 aardappels, in blokjes gesneden en goudgeel gefrituurd
1 theelepel gula djawa

Stap 1
Snij het vlees in blokjes (reepjes mag ook) en smeer ze in met een mengsel van een halve theelepel assem en 1 eetlepel ketjap manis. Laat het vlees zo een uurtje staan (niet in de koelkast).

Note:
Ik heb de pees er uitgesneden en weggegooid (ik moet dat ding niet) maar hoeft niet per se.

Stap 2
Alle ingrediënten voor de boemboe (met *) fijnmalen/fijnwrijven in de blender/cobek.

Stap 3
Verhit 5 eetlepels olie in de wadjan en fruit de kwart ringen ui, de boemboe en twee eetlepels gezeefde tomaten gedurende twee minuten op niet al te hoog vuur. Voeg daarna het vlees toe en bak alles, alsmaar omscheppend, nog zo’n anderhalve minuut en schenk er dan 400 ml warm water bij. Breng het al roerend aan de kook en zet dan de wadjan op een kleine pit met het vuur op laag.

Stap 4
Snij de tomaat in stukken. Leg een knoop in de spriet sereh en stamp het dikke gedeelte van de spriet een beetje plat. Mik de sereh, blaadjes salam, stukken tomaat, ketjap en gula djawa in de wadjan, even roeren, deksel erop en laten smoren die hap.

Note:
Als het goed is, verdampt er slechts een klein beetje vocht tijdens het smoren en hoef je dus, tijdens de komende drie uren, geen water toe te voegen. Maar ja, zul je net zien, bij jou moet dat dan wel. (Let op: vuur moet laag! Sud-der-plaatje gebruiken desnoods! Dexel op de wadjan!)

Stap 5
Kook de aardappels en laat ze afkoelen. Snij vervolgens de aardappels in blokjes/stukjes en frituur ze goudgeel. Kieper ze in een vergiet met keukenpapier en strooi er een beetje zout op. (Je gooit ze pas in de wadjan zodra het vlees helemaal gaar is.)

Als Lientje in de buurt is en ik niet oplet, zijn ze verdwenen voordat ze in de wadjan kunnen…

Laatste stap
Wanneer het vlees eindelijk helemaal gaar is (als het goed is, kun je het vlees nu met een vork heel erg makkelijk uit elkaar trekken) moet je even proeven of er misschien nog wat zout bij moet. Nu kunnen de gefrituurde stukjes aardappel erbij, even omscheppen en, Halleluja, klaar is ‘ie, jouw smoor daging sapi.

Note:
In tegenstelling tot bijvoorbeeld rendang, leg je dit vlees niet op hetzelfde bord als waar de rijst op ligt; deze smoor moet met vocht lekker in een kommetje. Bakje mag ook.

Serveer de smoor met nasi putih en groente naar keuze (sambal goreng telor met spinazie!). Uiteraard met flesje ketjap (manis) en potje sambal bai. En kroepoek oedang. En gebakken uitjes.
Enfin en hoe dan ook, eet smakelijk!

Lekker hoor, vooral de stukjes gefrituurde aardappel…