Kokkie Slomo – Indische recepten
Eigenlijk zou ik moeten schrijven: perkedel djawa, of frikadel djawa. Maar ja, ik vind Javaanse balletjes leuker klinken, enne, what’s in a name…?
Goed, Javaanse balletjes dus. Lekker als bijgerecht en lekker als snack. Lekker zonder saus en lekker met saus. Soms maak ik er pindasaus bij, maar meestal een saus van ketjap, dezelfde saus die ik gebruik bij sate babi (en sate ajam ook). Deze Javaanse balletjes zijn, net als rempah, klein van stuk want wij doen niet aan Grote Ballen. (Wanneer ik ze maak, wegen ze ongeveer 21 gram per stuk.) En had ik al gezegd dat perkedel djawa echt lekker is als snack? Gezellig, bij de borrel en zo?
Het is een paar jaar geleden, maar ik zie ’t nog zó voor me:
wij zitten vrolijk te bieren en ik vind het tijd worden voor een snack. ’s Ochtends had ik al Javaanse balletjes gedraaid dus ze hoefden alleen nog even gefrituurd, geen probleem, zo gebeurd…
“Hahahaaaa, en wat hebben wij hier?” vraag ik even later aan niemand in het bijzonder. Ik heb een grote schaal met nog dampende balletjes in mijn handen en zet ‘m op tafel. Het gesprek verstomt en mijn gasten kijken met buitengewone interesse naar de zojuist gearriveerde snack.
“Wasda?” wil iemand weten.
“Javaanse balletjes,” zeg ik, “lekker hoor, en nee, niet pedis.”
“Ziet er goed uit, Slomo!”
“Zijn ze ook, maar je moet ze wel even iets af laten koelen want net uit de frituur. En er hoort ook nog een sausje bij, wacht even.”
Ik ga terug naar de keuken maak een lekker ketjapsausje. Nog geen drie minuten later is ‘ie klaar en ik loop de kamer weer in, het is daar verdacht stil. Ik kom aan bij de tafel en zie een bijna lege schaal. Mijn gasten – mijn vrienden! – kijken mij aan met grote ogen en volle monden, als kleine jongetjes met chocoladevegen op wang en kin zitten ze erbij met een blik van ‘nee-hoor-mamma-ik-heb-niet-van de chocopasta-gesnoept-ik-keek-alleen-maar-even-of-er-nog-wel-was.’
Atta-atta, in nog geen vier minuten tijd hadden ze bijna 25 balletjes naar binnen gewerkt, met z’n vieren! De blaren moeten op hun tong hebben gezeten, dat kan niet anders.
Kortom, hier een adviestip van een ervaringsdeskundige: als je Javaanse balletjes serveert, blijf er dan bij en loop niet even weg want ze in no time verdwenen.
Goed, boodschappenlijstje…
350 gram rundergehakt
1 ei
5 beschuiten (gewone, simpele beschuiten en niet van die sukkeldingen met zangzaad en, erger nog, rozijnen erin)
2 theelepels ketjap manis
1 theelepel gula djawa
Voor de boemboe:
60 gram ui
2 teentjes knoflook
halve theelepel trassi
1 theelepel ketoembar
halve theelepel djinten
beetje versgemalen peper
kwart theelepel zout + de helft van een kwart theelepel
halve theelepel citroensap
2 theelepels sambal oelek
Stap 1
Alles voor de boemboe, samen met 3 eetlepels water, fijnmalen in de blender.
Stap 2
Fruit de boemboe in 2 eetlepels olie gedurende 3 minuten op gematigd vuur. Schep vervolgens de boemboe in een kommetje, roer de ketjap en gula djawa er doorheen en laat het koud worden.
Stap 3
Ei klutsen en door het gehakt mengen. De koude boemboe ook, en tot slot de fijngemaakte beschuiten. Gehakt in een afsluitbaar bakje doen (of op een bord scheppen en goed afdekken met vershoudfolie) en een nachtje in de koelkast laten staan. Nou, hoeft niet per se een nachtje, een uur of zo kan ook wel.
Klaar voor de koelkast.
Stap 4
Kleine balletjes (nog kleiner dan een ping-pongbal) draaien. (balletjes van ongeveer 21 gram zijn prima lekker). Frituur de balletjes in een laag olie zodat ze net niet helemaal onder staan – temperatuur niet hoger dan 130 graden.
Adviestip: als je zeker wil weten dat er voldoende zout door het gehakt zit, maak dan eerst 1 balletje en laat ‘m proeven (of proef zelf) want het is makkelijker om nu nog wat zout bij ’t gehakt gooien. Als je eenmaal alle balletjes hebt gefrituurd, is het is echt een vreselijk nare klus om ze allemaal open te peuteren en er dan alsnog een beetje zout in te mieren.
Stap 5
Het hoeft niet per se (wel!), maar een ketjapsausje mag eigenlijk niet ontbreken…
5 eetlepels ketjap manis
halve theelepel limoensap
halve theelepel djahe
1 klein sjalotje, kleingesneden
1 teentje knoflook, fijngesneden
ca een halve theelepel sambal oelek (voor beginners, gevorderden doen lekker meer)
optioneel: een paar ringetjes rode lombok erbij
2 eetlepels olie verhitten, sjalotje ongeveer een minuut fruiten op niet al te hoog vuur (sjalotje mag niet bruin worden), daarna knoflook, djahe en sambal erbij en even goed roeren gedurende een halve minuut en dan limoensap en ketjap toevoegen. Goed roeren en klaar ben je. Gas uit en overgieten in een kommetje, lombokringetjes toevoegen (als je wil) en klaar.
Perkedel djawa.
Dankjewel voor dit heerlijke recept! Ik heb ze nu al een paar keer gemaakt en elke keer zijn ze sneller op 😉 Mijn kinderen begonnen zelfs te juichen toen ik zei dat ik vanavond deze balletjes weer ga maken. 😀
Ha, fijnproevers, die kinderen van jou!
Goed bezig, Lonneke.
😉
gister gemaakt!
Een keer met de ogen knipperen en ze waren op pffffff.
Dan van de week nog maar een keer he hahaha.
Dag Sjoerd, mag ik in plaats van beschuiten ook gekookte aardappelen gebruiken? Echt frikadel pan toch?
Heb een vriendin met coeliakie, vandaar.
5 beschuiten 2 aardappels?
Hoor graag van je…..
Om te beginnen moet je ‘kruimige’ (of zoiets) aardappels gebruiken en na het koken zoveel mogelijk vocht nog proberen te onttrekken – ik leg ze na het koken in een droge wadjan op een laag vuurtje en tevens maak ik die aardappels dan wat kleiner.
Het gehakt met de boemboe is vrij nat, ik zou telkens een handjevol aardappel toevoegen tijdens het kneden dan merk je vanzelf wel wanneer het voldoende is (zodra de hele bende compact genoeg is om er balletjes van te draaien).
Leg het gehakt vervolgens een uurtje in de koelkast, draai vervolgens balletjes en leg die dan ook weer even in de koelkast. Zo krijg je mooie balletjes die niet onmiddellijk openbarsten tijdens het bakken.
Ajo Kokkie, heb genoten van je Javaanse balletjes. Maar mijn vrouwke vindt ze te ‘laf’ van smaak. Ze zeg ik moet de boemboe verdubblen. Is dat een goeie gedachte?
Hai Roel,
Om te beginnen heb ik 2 vragen:
Gebruik je theelepels of maatlepels?
Omschrijf ‘laf’.
Grrrrroet van Sjoerd
Waar jij zei theelepels, gebruikte ik theelepels.
Wij hoiuden van een pittige en kruidige smaak, en is een woord dat te weinig van dat aanduidt. Maar ik heb er later je saus voor rempah bijgemaakt en toen was het lekker joh! Alleen voor de badjak heb ik toch maar Madame Jeanette gebruikt. Toen was het niet meer laf.
Ha die Roel,
je moet (niks moet!) maatlepeltjes kopen, dan is voortaan jouw 1 theelepel ketoembar exact gelijk aan mijn 1 theelepel ketoembar. (Heel veel gewone thee- en eetlepels hebben minder inhoud dan de maatlepels.)
Het verdubbelen van de hoeveelheden in een boemboe raad ik niet aan, maar je kunt gerust iets meer ketoembar, djinten en trassi gebruiken. En voor wat de pittigheid betreft:
toen ik klein was en mijn eerste likje sambal oelek proefde, stond mijn mond de hele dag in de fik. Dat is in de loop van de jaren wel veranderd, nu heb ik een handvol rawits nodig om datzelfde gevoel te krijgen. Kortom, 1 theelepel sambal is voor Jantje al pedis, maar Piet proeft neks. Piet zal dan ook schamper lachen om die 2 theelepel sambal oelek in de Javaanse balletjes. Ha, hij wil er een schaaltje Habanero’s bij!
Maar goed, dat weet ik als kokkie natuurlijk niet dus schrijf ik recepten die eetbaar zijn voor iedereen. Maar, Roel, niet alle Indische gerechten horen pedis te zijn, er zijn zoete, kruidige en pittige gerechten. En als je net als mijn vader doet (hij maakt alles debiel pedis), is er geen onderscheid meer en daar is deze amateur kokkie het niet mee eens.
Enfin, het is een beetje lang verhaal geworden maar ik hoop dat je er iets aan hebt.
Grrrroet van Sjoerd
Hé Sjoerd,
Lang antwoord, inderdaad, maar voor iemand die zoveel aandacht aan zijn recepten schenkt sta ik dar eigenlijk niet versteld van! Bedankt voor je antwoord, want het is lekker pittig maar niet pedis. Je hebt me helemaal te pakken!
Die maatlepeltjes ga ik ergens kopen (of rampokken, weet nog niet) want mijn lepeltjes zijn inderdaad erg klein. En dat je voorzichtig moet zijn met sambal is duidelijk, het mag de smaak van het eten niet overrulen.
Binnenkort familiefeestje.
Ga al jouw snacks maken.
En je bami.
Dat wordt smikkelen.
Heel leuk, Sjoerd!
Lang, lang geleden ging ik op mezelf wonen.
Samen met mijn moeder ’n Indonesische kookcursus gedaan, nou, dat sloeg wel in.
Moeder met de andere dames smoezen, de fine fleur van het hele stadje zat op die cursus. Ik was de enige man en jongen, kreeg ook de volle aandacht van de vrouwelijke kokki.
Iedere maandagavond liep ik met plastic tasjes eten voor de hele week naar huis: ik was toch die jongen die net op zichzelk woonde, ohhhh, wat zielig.
Het heeft blijvend impact gehad.
Nu staat het gehakt voor de Javaanse balletjes lekker te trekken, ben benieuwd.
Groets, Bertus
Haha, die Bertus, smart move!
(Een collega vertelde mij ooit dat hij naar een paar kookcursussen ging alleen maar om zoveel mogelijk te kunnen daten.)
En laat je nog even weten wat je van de Javaanse balletjes vindt?
Grrrroet van Sjoerd
Wow geweldige site!!! De boemboes (of is t boemboe’s) voor de balletjes en voor de saté staan af te koelen.
Niet alleen duidelijke recepten maar eeeerrug leuke manier van schrijven! !
Hoi Silvia, ik ben blij dat je mij (de site) hebt gevonden, hoe meer enthousiaste fans, hoe leuker! 🙂
Heerlijke recepten en je teksten zijn ontzettend grappig. Deze website is echt de ontdekking van het jaar!
Dan ben ik blij dat jij deze site (eindelijk) gevonden hebt, Missa 😉
Have fun cooking!
Mijn keuken(tje) is nu nog een bouwput, maar ik ben al aan het nadenken over de vraag met welk gerecht ik ‘m straks na oplevering ga inwijden. Misschien moest ik maar eens met deze balletjes beginnen, om er weer een beetje in te komen. Kijk er nu al naar uit!
Biertje, grote schaal met Javaanse balletjes, nieuwe keuken… ja, goed plan Raymond!
Helemaal geweldig! Ik heb ze vanavond bij het eten gemaakt, en ik denk dat ik ze morgen voor een hele week ga maken.
Elke dag Javaanse balletjes-dag, ik begrijp dat wel. Good job, Naomi!
Echt een toffe website. Heb de risoles al gemaakt en die waren heerlijk! Ga zo door! Wil nog zoveel uitproberen!
Dat heb je goed gedaan dan, met die risolles! Geweldig.
(En ja, ik ga nog wel even door…)