Javaanse balletjes (frikadel djawa)

Eigenlijk zou ik moeten schrijven: perkedel djawa, of frikadel djawa. Maar ja, ik vind Javaanse balletjes leuker klinken, enne, what’s in a name…?
Goed, Javaanse balletjes dus. Lekker als bijgerecht en lekker als snack. Lekker zonder saus en lekker met saus. Soms maak ik er pindasaus bij, maar meestal een saus van ketjap, dezelfde saus die ik gebruik bij sate babi (en sate ajam ook). Deze Javaanse balletjes zijn, net als rempah, klein van stuk want wij doen niet aan Grote Ballen. (Wanneer ik ze maak, wegen ze ongeveer 21 gram per stuk.) En had ik al gezegd dat perkedel djawa echt lekker is als snack? Gezellig, bij de borrel en zo?

Het is een paar jaar geleden, maar ik zie ’t nog zó voor me:
wij zitten vrolijk te bieren en ik vind het tijd worden voor een snack. ’s Ochtends had ik al Javaanse balletjes gedraaid dus ze hoefden alleen nog even gefrituurd, geen probleem, zo gebeurd…
“Hahahaaaa, en wat hebben wij hier?” vraag ik even later aan niemand in het bijzonder. Ik heb een grote schaal met nog dampende balletjes in mijn handen en zet ‘m op tafel. Het gesprek verstomt en mijn gasten kijken met buitengewone interesse naar de zojuist gearriveerde snack.
“Wasda?” wil iemand weten.
“Javaanse balletjes,” zeg ik, “lekker hoor, en nee, niet pedis.”
“Ziet er goed uit, Slomo!”
“Zijn ze ook, maar je moet ze wel even iets af laten koelen want net uit de frituur. En er hoort ook nog een sausje bij, wacht even.”
Ik ga terug naar de keuken maak een lekker ketjapsausje. Nog geen drie minuten later is ‘ie klaar en ik loop de kamer weer in, het is daar verdacht stil. Ik kom aan bij de tafel en zie een bijna lege schaal. Mijn gasten – mijn vrienden! – kijken mij aan met grote ogen en volle monden, als kleine jongetjes met chocoladevegen op wang en kin zitten ze erbij met een blik van ‘nee-hoor-mamma-ik-heb-niet-van de chocopasta-gesnoept-ik-keek-alleen-maar-even-of-er-nog-wel-was.’

Atta-atta, in nog geen vier minuten tijd hadden ze bijna 25 balletjes naar binnen gewerkt, met z’n vieren! De blaren moeten op hun tong hebben gezeten, dat kan niet anders.
Kortom, hier een adviestip van een ervaringsdeskundige: als je Javaanse balletjes serveert, blijf er dan bij en loop niet even weg want ze in no time verdwenen.

Goed, boodschappenlijstje…

350 gram rundergehakt
1 ei
5 beschuiten (gewone, simpele beschuiten en niet van die sukkeldingen met zangzaad en, erger nog, rozijnen erin)
2 theelepels ketjap manis

1 theelepel gula djawa

Voor de boemboe:
60 gram ui
2 teentjes knoflook
halve theelepel trassi
1 theelepel ketoembar
halve theelepel djinten
beetje versgemalen peper
kwart theelepel zout + de helft van een kwart theelepel
halve theelepel citroensap
2 theelepels sambal oelek

Stap 1
Alles voor de boemboe, samen met 3 eetlepels water, fijnmalen in de blender.

Stap 2
Fruit de boemboe in 2 eetlepels olie gedurende 3 minuten op gematigd vuur. Schep vervolgens de boemboe in een kommetje, roer de ketjap en gula djawa er doorheen en laat het koud worden.

Stap 3
Ei klutsen en door het gehakt mengen. De koude boemboe ook, en tot slot de fijngemaakte beschuiten. Gehakt in een afsluitbaar bakje doen (of op een bord scheppen en goed afdekken met vershoudfolie) en een nachtje in de koelkast laten staan. Nou, hoeft niet per se een nachtje, een uur of zo kan ook wel.

Klaar voor de koelkast.

Stap 4
Kleine balletjes (nog kleiner dan een ping-pongbal) draaien. (balletjes van ongeveer 21 gram zijn prima lekker). Frituur de balletjes in een laag olie zodat ze net niet helemaal onder staan – temperatuur niet hoger dan 130 graden.

Adviestip: als je zeker wil weten dat er voldoende zout door het gehakt zit, maak dan eerst 1 balletje en laat ‘m proeven (of proef zelf) want het is makkelijker om nu nog wat zout bij ’t gehakt gooien. Als je eenmaal alle balletjes hebt gefrituurd, is het is echt een vreselijk nare klus om ze allemaal open te peuteren en er dan alsnog een beetje zout in te mieren.

Stap 5
Het hoeft niet per se (wel!), maar een ketjapsausje mag eigenlijk niet ontbreken…

5 eetlepels ketjap manis
halve theelepel limoensap
halve theelepel djahe
1 klein sjalotje, kleingesneden
1 teentje knoflook, fijngesneden
ca een halve theelepel sambal oelek (voor beginners, gevorderden doen lekker meer)
optioneel: een paar ringetjes rode lombok erbij

2 eetlepels olie verhitten, sjalotje ongeveer een minuut fruiten op niet al te hoog vuur (sjalotje mag niet bruin worden), daarna knoflook, djahe en sambal erbij en even goed roeren gedurende een halve minuut en dan limoensap en ketjap toevoegen. Goed roeren en klaar ben je. Gas uit en overgieten in een kommetje, lombokringetjes toevoegen (als je wil) en klaar.

Perkedel djawa.